Symbolizm, który stał się jednym z najważniejszych kierunków w sztukach plastycznych i literaturze, pojawił się pod koniec XIX wieku. Był on odpowiedzią na postulaty duchowości oraz szeroko rozumianego romantyzmu, a także reakcją na rosnące wtedy wątpliwości wobec naukowego światopoglądu. Symbolizm widział człowieka jako istotę posiadającą umysł i duszę, co oznaczało przekonanie o tym, że rzeczywistość dostrzegana przez ludzi jest tylko czymś powierzchownym – istnieje bowiem głębszy poziom prawdziwej egzystencji niedostrzegalny dla zmysłów lub intelektu. Poznaj charakterystyczne cechy tego nurtu!
Powstanie symbolizmu
Pojęcie „symbolizm” po raz pierwszy zostało użyte w 1886 roku jako tytuł manifestu, opublikowanego we francuskim „Le Figaro”. Była to grupa artystyczna skupiająca francuskich poetów, którzy wierzyli, że symbole pomogą im wyrażać swoje myśli i emocje wierszami. Symbolizm był reakcją na tradycyjny realizm, promujący szczegółowe i obiektywne przedstawienie świata w literaturze i sztuce.
Sprawdź też: Cechy surrealizmu.
Symbolizm w literaturze
Symbolizm stanowił zupełną nowość w literaturze tamtych czasów. Przeciwstawiał się on twórczości parnasistów, realistów i naturalistów, którzy uznawali literaturę przede wszystkim jako narzędzie do opisywania rzeczywistości. Symboliści nie przykładali aż tak dużej uwagi do warstwy intelektualnej utworu, lecz skupiali się na eksploracji sfery podświadomości i marzeń sennych. W swoich dziełach stosowali przede wszystkim biały wiersz, aby oddać atmosferę i nastrój utworu oraz wywołać emocje odbiorcy. Muzykalność poezji realizowana była głównie poprzez brzmienie samych słów, a nie zależnie od regularności czy symetrii jak to czynili parnasiści. Dowiedz się także, jakie cechy mają dzieła naturalistów.
Arthur Rimbaud, Paul Verlaine, Stephane Mallarme, Charles Baudelaire, Aleksandr Błok oraz Andriej Bieły to najważniejsi twórcy symbolizmu w literaturze. Polskim przedstawicielem tego nurtu był m.in. Bolesław Leśmian czy Leopold Staff.
Symbolizm miał swoje reprezentacje nie tylko w poezji, ale także w innych gatunkach literackich. W szczególności okazał się on bardzo ważną częścią dramatu, który reprezentował impresjonizm. Za jego sprawą autorzy zerwali z konwencjonalnymi fabułami, na rzecz wieloznacznych, niepokojących przedstawień. Takiego typu dzieła można znaleźć w twórczości Maeterlincka i Wyspiańskiego.
Symbolizm dostrzec można także w prozie, m.in. w powieści „Ludzie Bezdomni” Stefana Żeromskiego. Widać to także w innych dziełach tego autora, gdzie autor ukazuje różne sytuacje i treści za pomocą unikalnych symboli i metafor.
Może Cię zainteresować: Cechy kubizmu.
Symbolizm w malarstwie
Malarstwo symbolistyczne opierało się na założeniach zbliżonych do tych stosowanych w literaturze. Prace artystów tego nurtu nie przedstawiały bezpośrednio tematu ani jednoznacznych pojęć, lecz szukały tajemnicy, która była dla człowieka niedostępna. Techniki malarskie symbolistów niewiele różniły się od tych używanych przez inne szkoły malarstwa. Jednak charakterystyczne dla symbolistów było umieszczanie w swoich pracach tajemniczych i trudnych do odczytania postaci, a także otwartość na nowe i intrygujące konteksty.Przeczytaj także: Cechy modernizmu.
