Okultyzm skupia wiele wierzeń, zakładających istnienie sił i możliwości ukrytych poza zasięgiem naukowych obserwacji, a także wyjątkowe zdolności ludzkie, które mogą być przekształcane poprzez magiczne rytuały oraz medytacje. Często okultyzm jest postrzegany jako dziedzin pseudonaukowych, kojarzona jest z ezoteryką. Sama terminologia tego typu praktyk bardzo często ma pejoratywne zabarwienie. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, czym jest okultyzm w sztuce!
Przedmiot badań okultyzmu
Okultyzm jest pojęciem, które w szerszym znaczeniu określa gnozę, magię i mistykę. Jest to system wiedzy dotyczący świata i człowieka, podzielony na dwie triady: makrokosmos – świat duchowy, astralny oraz eteryczno-fizyczny oraz mikrokosmos – duch, dusza i ciało. Okultyzm jako praktyka rytualna, medytacyjna i ćwiczebna umożliwia poznanie własnych mocy oraz istot nadnaturalnych. W tym przypadku człowiek staje się narzędziem poznawczym. Od religii odróżnia go fakt, że celem jest poznanie istot niewidocznych dla ludzkiego zmysłu (gnoza), a dopiero później ich oddziaływanie na nich (magia). Okultystyka zajmuje się systematyzacją myśli, uczuć, ćwiczeń wolitywnych i odczuć fizjologicznych, aby poszerzyć swoje spostrzeżenia o te niewidoczne aspekty.
Okultyzm a nauka
Okultyzm jest nauką, która opiera się na obserwacjach i eksperymentach w celu wygenerowania hipotez, teorii i modeli świata. Odnosi się do przekonań o spirytualizmie, holizmie i realizmie, które uznają istnienie różnorodnych istot, bytów i hierarchii ludzi oraz ich możliwość ciągłego rozwoju. Istnieje wiele punktów stycznych między religią a okultyzmem –mistyczne doświadczenia wewnętrzne są jednym z nich. Okultyzm odgrywał także ważną rolę w tworzeniu niektórych nurtów filozoficznych. Został uformowany w wyniku badań astrologii, co miało wpływ na astronomię. Alchemia także pozostawiła swoje ślady w chemii.
Okultyzm był i wciąż jest niezwykle ważnym tematem, podejmowanym przez wybitnych filozofów i badaczy z różnych epok. W starożytności praktyki magiczne uprawiali m.in. magowie wschodni oraz Apoloniusz z Tiany. Z kolei na przełomie średniowiecza i renesansu poznaliśmy takich wielkich postaci jak Paracelsus, Heinrich Cornelius Agrippa czy Johann Georg Faust. Natomiast podczas baroku istniał tajemniczy ruch okultystyczny, zwany Różokrzyżowcami. Oświecenie dało możliwość rozkwitu okultystycznym ideom – Saint-Germain, Alessandro di Cagliostro czy Eliphas Lévi szerzyli swoje nauki na temat duchowości i mistycyzmu. W XIX-XX wieku okultystyka stała się częścią parapsychologii, a jej studia prowadziły osoby takie jak Helena Bławatska, Rudolf Steiner czy Aleister Crowley. Obecnie Polskie Stowarzyszenie Badań nad Zachodnim Ezoteryzmem dostarcza nowych informacji oraz odkryć dotyczących tej problematyki, prowadząc badania na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.
Okultyzm a sztuka
Okultyzm ma swoje odzwierciedlenie w twórczości takich artystów, jak William Blake, Austin Osman Spare, Paul Laffoley[8], Teofil Ociepka czy Andrzej Urbanowicz. W Polsce zasłynęli Władysław Hasior oraz Marek Kijewski. Ich dzieła są kontrowersyjne i pełne symboliki skrywającej głęboką filozofię przekazywaną poprzez nietuzinkowość treści i formy. Twórczość okultystyczna wzbudza wiele kontrowersji i pytań, ale dla tych którzy starają się pojąć jej głębie, stanowi niewyczerpane źródło inspiracji.
Sprawdź też: Cechy surrealizmu.
