Bolesław Biegas był wybitnym reprezentantem symbolistycznego nurtu sztuki, który czynnie tworzył w Paryżu. Urodził się 29 marca 1877 roku w Koziczynie koło Ciechanowa, a zmarł 30 września 1954 roku w stolicy Francji. Był mistrzem rzeźby i malarstwa. Przeczytaj artykuł i poznaj bliżej sylwetkę tego artysty.
Biegas, jeden z najbardziej oryginalnych polskich rzeźbiarzy mieszkających w Paryżu, pochodził z chłopskiego domu. Jego nauka rzeźbiarstwa rozpoczęła się w latach 1895-1896 dzięki wsparciu księdza Aleksandra Rzewnickiego i lekcjom u snycerza Antoniego Panasiuka, który prowadził pracownię sztuki kościelnej w Warszawie. W latach 1897-1901 Biegas studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod opieką Alfreda Dauna i Konstantego Laszczki, rozbudowując swoje umiejętności artystyczne. Jednak w 1901 r. został usunięty z uczelni za jego dzieło „Księga życia”, które wywołało skandal. W tym samym roku brał udział w X Wystawie Wiedeńskiej Secesji. Dzięki stypendium Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, Biegas mógł wyemigrować do Paryża, gdzie, pomimo okresowych powrotów do Polski, spędził całe swoje życie.
Biegas przez pewien czas kontynuował swoje studia na École des Beaux-Arts, ale szybko zdecydował się na prowadzenie samodzielnej działalności artystycznej. Uczestniczył w Salon des Indépendants (1906–1910, 1920–1923, 1925), Salon d’Automne (1910, 1913, 1919) oraz Salon Société Nationale des Beaux-Arts (1902, 1908, 1913, 1926 i 1927). Miał kilka indywidualnych wystaw swoich prac w: Galerie A. Seligmann (1911 i 1925), Galerie Bernheim-Jeune (1929) oraz Galerie Arts et Artistes Polonais (1932). Dodatkowo jego dzieła prezentowano w Londynie w Arlington Gallery (1930). Artysta udzielał się także poza Paryżem – miał wystawy w Petersburgu (1903), Kijowie (1905), Rzymie (1911) i Amsterdamie (1911). Prace Biegasa były publikowane również na łamach paryskiego czasopisma „La Plume”.
Jego wystawy – zachwycające dla jednych i kontrowersyjne dla innych – były recenzowane przez sławnych krytyków, jak Guillaume Apollinaire, Émile Verhaeren, André Fontaines i Louis Vauxcelles. Będąc członkiem Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu, Biegas brał udział w życiu artystycznym w ojczyźnie, prezentując swoje prace w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (1901), Salonie Kulikowskiego (1909) oraz krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (1902-1904, 1911). Jego obrazy budziły silne emocje –od euforii po skrajną niepewność – stając się tematem dyskusji na salonach. Pod wpływem filozofii Stanisława Przybyszewskiego, artysta tworzył alegoryczno-symboliczne rzeźby, które odzwierciedlały dramat ludzkiego istnienia. Jego prace charakteryzuje dynamiczna forma o płomienistym zarysie oraz ekspresyjnie zdeformowane twarze-maski. Równolegle, Biegas tworzył rzeźby o syntetycznej i geometrycznej formie, mające inspirować się ideami Prasłowiańszczyzny. Artysta nie tylko tworzył elementy plastyczne – pisał także utwory literackie oparte na symbolizmie, jak poematy („Przeszłość i przyszłość”, 1902), powieści („Graczak” 1904; „Wędrówka ducha myśli” 1904) oraz dramaty („Lachit”, 1906; „Orfida”, 1908; „Bramir”, 1909; „Saturn”, 1937).
Ok. 1900 roku artysta zaczął podążać za radami Stanisława Wyspiańskiego i rozpoczął swoją przygodę z malarstwem. Inspiracje czerpał z symbolizmu dzieł takich jak twórczość Gustave’a Moreau czy Arnolda Böcklina, a wczesne prace oddawały hołd mistrzom secesji, odwoływały się do stylu Wyspiańskiego i jego fascynacji falistymi, giętkimi liniami. Najbardziej charakterystyczną techniką dla twórczości tego artysty były „portrety sferyczne”, które stanowiły próbę połączenia przestylizowanego wizerunku człowieka z ornamentyką abstrakcyjną, ukształtowaniami w kształcie łuków oraz pokryte kolorami pasmami linii i kontrastującymi płaszczyznami („Pamiątka”).
W 1918 roku artysta zapoczątkował serię wizerunków, które przywodziły na myśl magię i ezoteryczne symbole. W 1919 roku ich pierwsza prezentacja odbyła się w Pavillon de Magny. Obrazy te charakteryzują się linearną kompozycją oraz subtelnym połączeniem stonowanych i matowych barw („Na powietrzu”, ok. 1918; „Linia życia”, ok. 1918; „Kokietka”, ok. 1922/1923; „Turecka tancerka”, ok. 1925) lub mocniejszych, nasyconych kolorów użytych z dbałością o detale („Czarodziejka” ok. 1925; „Rewolucja” ok. 1932). Uśmiechy kobiet i ich gesty pełne sekretnego ładunku wskazywać mogłyby na erudycyjną wiedzę dotyczącą mistyki (Tajemnica uśmiechu, ok. 1925).
W malarstwie Biegasa można zauważyć wpływy stylu portretów sferycznych, który reprezentuje postacie historycznych przywódców świata i dyktatorów m.in. Józefa Piłsudskiego, Adolfa Hitlera, Józefa Stalina, Winstona Churchilla, Franklina Roosevelta oraz Charlesa de Gaulle’a. W 1907 roku artysta stworzył pierwsze karykatury i satyry polityczne takie jak: „Walka rosyjsko-japońska”, „Neron na polskiej ziemi”, „Wywłaszczenie Polaków” czy „Inwazja Prus na Rosję”. W latach 1918-1922 powstała również seria obrazów Tytanid i Tytanów inspirowana grecką mitologią, gdzie zobaczyć można uosabianie sił przyrody przez postaci o wyolbrzymionych mięśniach symbolizujących nadprzyrodzoną moc fizyczną („Tytanida”, „Taniec w jaskini”, 1919; „Tytan mgielnej burzy”, 1922).
W latach 20. Biegas stworzył cykl 28 olejnych obrazów pełnych onirycznego charakteru i erotycznych podtekstów, który był zatytułowany „Mistyka nieskończoności” i w 1925 roku miał swoją premierę w Galerie André Seligmann w Paryżu („Kochankowie”, ok. 1923/1925; „Potwierdzenie miłości”, ok. 1924-1925; „Grota tajemnic”, ok. 1925; „Zamek światła”, ok. 1925; „Odgadywanie wspomnienia”, ok. 1927; „Orfeusz”, ok. 1927; „Leda”, ok. 1928; „Pałac wierzchołka skały”, ok. 1928). Ta mistyczna atmosfera była uzupełniona ezoterycznymi symbolami, które przedstawiane były poprzez mroczną paletę barw czerni i błękitu, a teatralne oświetlenie odkrywa postacie kochanków, aniołów i mitologicznych bohaterów na tle ciemności nocy. Artysta dopełniwszy to poetyckimi tytułami dzieł, skomponować arcydzieło pełne metafory i subtelności sugerujących magię miłosnego uniesienia. Te dzieła sztuki przywołują mistyczne obrazy majestatycznych wodospadów, feerycznych pałaców i zamków oraz księżycowych refleksów na tafli jezior. Ten sam artysta stworzył kilka lat później cykl „Sławni Ludzie”, na który składa się m.in. portret Szekspira, Byrona, Shelleya, Miltona, Waltera Scotta, Oscara Wilde’a i Chopina wykonany w architektonicznej stylizacji w nokturnowym otoczeniu. Jego twórczość obejmuje również autoportret oraz portret Wandy Napierkowskiej i Bramy De Castro namalowane około 1915 roku.
